بررسی تطبیقی تعداد استانهای ایران با کشورهای جهان/مقایسه تحلیلی لارستان بزرگ با استانهای تازه تاسیس در ایران
عوامل متعددی باعث شده تا مردم شهرهای مختلف تمایل به جدایی از استان فعلی و تشکیل استانی جدید به مرکزیت شهر خود داشته باشند.سؤالی که مطرح می شود این است که آیا تعداد استانهای فعلی برای کشور مناسب است؟درصورت منفی بودن پاسخ ، این سؤال پیش می آید که چه تعداد استان برای شرایط فعلی و آینده نزدیک کشور مناسب است؟برای پاسخگویی به این سؤال تعدادی از کشورهای جهان انتخاب و وضعیت تقسیمات کشوری در ایران با آنها مقایسه می شود.
تعداد کشورهای مورد مطالعه پانزده کشور تعیین شد. در این مطالعه سعی شده کشورهای همسایه ایران و تعدادی کشور از دیگر مناطق جهان مورد مطالعه قرار گیرند. علت زیاد بودن تعداد کشورهای همسایه و نزدیک ، تشابه وضعیت اقلیمی و اقتصادی – اجتماعی آنهاست. در انتخاب کشورها ، از گزینش کشورهایی که نوع تقسیمات آنها ایالتی (مانند آمریکا )یا متشکل از چند جمهوری (مانند روسیه) بود خودداری شد و کشورهایی انتخاب شد که سیستم استانی یا شبیه به آن داشتند. کشور همسایه، پاکستان نیز به دلیل تغییر در نظام تقسیمات کشوری که آن را تا حدودی شبیه به کشورهای ایالتی کرده از این تحقیق کنار گذاشته شد.جدول زیر مشخصات کشورهای مورد مطالعه را از نظر مساحت (به هزار کیلومتر مربع)،جمعیت (به هزار نفر)،چگالی(تراکم جمعیت به نفر)، عنوان تقسیمات کشوری و تعداد استانها یا مناطق اصلی هر کشور نشان می دهد.
در ذیل تعداد استان های چند کشور با توجه به مساحت،جمعیت و تراکم جمعیت در کیلومتر مربع می آید:
ترکیه مصر آفریقای جنوبی کلمبیا
مساحت به ترتیب : 738 -1002- 1221- 1138
جمعیت به ترتیب : 72- 79 -50 -45
تراکم جمعیت: 92 79 41 40
تعداد استان: 81 29 9 33
با در نظر گرفتن سه عامل مساحت،جمعیت و چگالی جمعیت تعداد استانهای مورد نیاز برای ایران در مقایسه با کشورهای دیگر محاسبه شد. بررسی تطبیقی تقسیمات کشوری ایران در مقایسه با کشورهای همسایه و تعداد دیگر از کشورهای جهان نشان می دهد که در حال حاضر ایران از نظر تعداد استانها در وضعیت نا مطلوبی قرار دارد.
برای رسیدن به میانگین تعداد استانها در کشور های مورد مطالعه ، لازم است تعداد استانهای ایران دست کم به 38 استان افزایش یابد. برای بهره مندی مطلوب تر ، تعداد استانهای فعلی کشور باید دست کم 50 استان باشد. توسعه یافتگی ناموزون بخش های مختلف کشورمان لزوم تأسیس استانهای جدید به ویژه جنوب فارس را به منظور مدیریت بهتر و ایجاد فرصت های مساوی برای توسعه در همه بخش های کشور گوشزد می کند.
با توجه به اينکه شرايط سياسي اجتماعي فرهنگي و ... ايران منحصر به فرد است، بررسي تقسيمات کشوري بايد در بين استانهاي ايران صورت می گیرد. در اين نوشته به مقايسه استانهاي تشکيل شده در چند سال اخير و استان فرضي در جنوب فارس مي پردازيم. همچنين در ساختار مرکزگراي ايران، با توجه به استانهايي که اخيرا تشکيل شده اند، پارامتر جمعيت، به خصوص جمعيت مرکز استان، به عنوان پارامتر موثر مقايسه انتخاب شده است. مسائل سياسي، اقتصادي، اجتماعي، تاريخي، فرهنگي، قومي و ... را در اين نوشته بررسي نمي کنيم.
استانهايي که اخيرا تاسيس شده اند:
* قزوين
* گلستان
* قم
* البرز
* خراسان جنوبي
* خراسان شمالي
اين استانها از حيث جمعيت مرکز استان و شهر ستانهاي حاشيه اي به سه گروه تقسيم مي شوند:
1- قزوين و گلستان
2- قم و البرز
3- خراسان هاي شمالي و جنوبي
1- گلستان وقزوين: اين دو استان مرکز و حاشيه اي تقريبا برابر با استاني که از آن جدا شده اند داشته اند.
هنگامي استان قزوين از استان زنجان جداشد، جمعيت شهر قزوين بيشتر از شهر زنجان بود:
شهر قزوين: 355,338
شهر زنجان: 349,713
علاوه بر اين شهرستانهاي حاشيه اي که به قزوين پيوسته اند نيز جمعيت بالايي داشته اند؛ به طوري جمعيت استان قزوين بيش از استان زنجان گرديد:
استان قزوين: 1,143,200
استان زنجان: 946,601
همچنين هنگامي که استان گلستان از استان مازندران جداشد، جمعيت شهر گرگان بيشتر از شهر ساري بود:
شهر گرگان: 274,438
شهر ساري: 261,293
علاوه بر اين شهرستانهاي حاشيه اي که به گرگان پيوسته اند نيز جمعيت بالايي داشته اند؛ به طوري جمعيت استان گلستان 55% جمعيت استان مازندران گرديد:
استان گلستان: 1,617,087
استان مازندران: 2,920,657
در استان فرضي در جنوب استان فارس با مرکزيت لار جمعيت مرکز استان با مرکز استان فعلي قابل مقایسه نخواهد بود:
شهر لار: 189689 علاوه بر اين شهرستانهاي حاشيه اي که به لار خواهند پيوست نيز جمعيت بالايي ندارند؛ شهر خنج: 40296 شهرگراش:39559 شهرمهر: 54413 شهر لامرد:78692 با مقايسه اين آمار درميابيم که الگوي اين دو استان براي تشکيل استان فرضي در جنوب فارس نمي تواند مورد استفاده قرا بگيرد.
2- قم و البرز: هر چند شهرهاي کرج و قم هنگام جدايي از تهران، جمعيت بسيار کمتري در مقايسه با تهران داشته اند؛ اما جزو کلانشهر هاي ايران محسوب مي شوند.
شهر کرج: 1,386,030 (پنجمين کلانشهر ايران)
شهر قم: 959,116 (هشتمين کلانشهر ايران)
داشتن مراکز استان بسيار قوي با وجود حاشيه بسيار ضعيف، در ساختار مرکزگراي ايران باعث شکل گيري اين استانها گرديده است.
با در نظر گرفتن آمار جمعيتي شهر هاي جنوب استان فارس در می يابيم که هيچکدام از آنها جمعيت بالاي پنجاه هزار نفري ندارند چه رسد به اينکه کلانشهر باشند، لذا الگوي قم و کرج براي تشکيل استان فرضي در جنوب فارس نمي تواند مورد استفاده قرا بگيرد.
3. خراسانهاي شمالي و جنوبي:
استان خراسان تنها استاني بوده است که از زمان شکل گيريش (در تقسيمات جديد کشوري) در سال 1316 تا کنون تقسيم نشده بود. جمعيت بالاي استان مسافت هاي بسيار زياد شهرها نيز مزيد بر علت شد تا اين استان تقسيم شود.
در اين بين چهار شهر سبزوار، نيشابور، بجنورد و بيرجند بيشترين تقاضا براي مرکز استان شدن را داشتند.
سبزوار: 214,582
نيشابور: 208,860
بجنورد: 176,726
بيرجند: 166,138
دو شهر سبزوار و نيشابور با وجود داشتن جمعيت بيشتر به علت نداشتن شهرستانهاي حاشيه اي نتوانستند جدا بشوند. اما دو شهر بجنورد و بيرجند با وجود داشتن جمعيت کمتر به علت داشتن حاشيه قوي توانستند مستقل شوند.
علاوه بر اين جمعيت لار (مرکز استان فرضي در جنوب فارس) زير صد هزار نفر است و کمتر از شهرهاي بجنورد و بيرجند جمعيت دارد. لذا براي مرکز استان شدن بايد مدتي صبر کند تا جمعيت آن حداقل به صد هزار نفر برسد.
مهمترين عاملي که باعث عدم تشکيل استان جديد در جنوب فارس مي شود، بر خلاف مساحت ، جمعيت کم آن مناطق است. لارستان: 189689 شهر خنج: 40296 شهر گراش:39559 شهر مهر:54413 شهر لامرد:78692 مجموع شهرستانها: 402649 با نگاهي به آمار فوق درمی يابيم که دربين اين شهر ها مر کز قوي وجود ندارد. در ساختار مرکزگرا، نداشتن مرکز عدم توجيه براي جدا شدن است.
شهر لار با جمعيت 90,000 نفري نه شهر قوي در مقايسه با مرکز استان است (گروه يک) و نه کلانشهر است (گروه دو) و نه جمعيت بالاي صدو پنجاه هزار نفر دارد (گروه سه)
ولی بر خلاف گروههاي يک و سه حاشيه قوي اي دارد. ادامه دارد... _________________________________________________________________________________
پی نوشت:
امار بر اساس امار جمعیت سال 1385 محاسبه شده است.
تعریف قانونی استان
:: موضوعات مرتبط:
استان لارستان ,
,
:: برچسب‌ها:
,
استان لارستان ,
مقایسه تحلیلی لارستان بزرگ با استانهای تازه تاسیس ,
,
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
