شاهکار معماری ایران باستان در زمان ساسانیان

یکی از برجسته ترین معماری های دوران ساسانیان ایوان یا همان راهرو است که تاثیر زیادی بر معماری ایرانی-اسلامی گذاشته است.

ترکیبی از ایوان و اتاق های طاقدار و گنبدی که از دوران ساسانیان به جای مانده، از ویژگیهای مهم معماری ایرانیان است.

ایوان در دوران اسلامی شامل اشکال مختلفی از جمله مسجد، مقبره، مدرسه، کاروانسرا، عمارت کلاه فرنگی و کاخ می شد. محل قبله در مسجد جمعه نایین تقلید مدرنی از سنت ساسانیان است که در ان یک راهروی عمیق به محرابی منتقل می شود که در بالای ان طاقی تزیین شده قرار دارد. یکی از ویژگیهای مهم چهارطاق ساسانیان، افزودن فضای گنبدی شکل به چندین فضای موازی(وبعدا اضافه کردن ایوان یا راهروی حیاط دار) است. مفهوم ایوان در مقبره ها نیز مشاهده شده است که در واقع ایوان یا فضای باریکی است که از سردر، بیرون زده و معمولا بالاتر از سقف و دیوارهای جانبی بوده و به زیبایی تزیین شده است.

طرح اولین کاروانسراهای باقیمانده همچون رباط کریم، محمد اباد و رباط انوشیروان بازگو کننده الگوی چهار ایوانی است که به تدریج به ساختار کاروانسراهای ایرانی-اسلامی تبدیل شد

در خلال دوران اسلامی همچون گچ کاری و تزیینات تراشیده شده گچی که قالب زده و رنگ می شدند و متعلق به سنت ساسانیان بود ادامه پیدا کرد، اما بر خلاف گچبری های قالب بندی شده در زمان ساسانیان، گچ بری های دوران اسلامی با دست تراشیده می شدند. به عنوان مثال می توان از طرح درخت مو که در قسمت داخلی طاق مسجد جمعه شیراز کار شده نام برد.

طرح های انتزاعی، هندسی، گل و گیاه و درخت به عنوان الگویی اصلی در ساخت تزیینات گچ کاری شده استفاده می شد. ولی از بالا تنه های انسان و اشکال حیوانات در طرح گچ بری ها به دلیل ممنوعیت اسلامی و مذهبی استفاده نمی شد.

منبع:خبر جنوب